Koşma Nedir? Türk Edebiyatında Koşmanın Tanımı, Örnekleri ve Özellikleri
Koşma nedir araştırmasını edebiyat kaynaklarından da yapabilirsiniz. Koşma örnekleri incelenerek koşma nazım biçimi ile ilgili de bilgi sahibi olabilirsiniz. Edebiyattaki koşma örneği konunun kavranmasına katkı sağlayacaktır. Koşma özellikleri araştırıldığında, söz konusu türün diğer örneklerden farklı olduğunu anlayabilirsiniz.
Koşma, Türk Halk Edebiyatında en yaygın kullanılan yazım şekillerinden biridir. Söz konusu tür, İslamiyet öncesi koşuk türünün devamı niteliğindedir. Aşık edebiyatının da en sık kullanılan türü olarak kabul edilir.
Koşma, hece ölçüsü ile yazılmış olan ve yalın bir dile ahip eserlerdir. Koşma türünün hece ölçüsü genellikle 11'dir. Fakat 7 ve 8'li hece ölçüsü ile yazılan eserlerin varlığı da koşma örnekleri arasında dikkat çeker. Koşma örnekleri incelendiğinde 6+5 veya 4+4+3 şeklinde yazılan örneklerle de karşılaşabilirsiniz. Birçok örnekte yarım kafiyenin kullanıldığı bu eserlerde kafiye ölçüsü aaab, cccb şeklinde devam eder. Şiirin son bölümlerinde ise şarin takma adı yer alır.
Koşmalar, içeriğindeki konulara göre isimlendirilir. Dörtlük şeklinde söylenen bu şiirler 3 ila 6 dörtlük arasında değişen örneklerle yazılır. Koşma örneklerini incelediğinizde daha çok aşk, gurbet, özlem, yakınma, yiğitlik ve sevgi gibi konuların incelendiği görülür.
Türk Halk Edebiyatı örnekleri incelendiğinde karşınıza birçok koşma örneği çıkacaktır. Bu örnekler incelendiğinde koşmanın ne olduğu ve özellikleri ile ilgili daha ayrıntılı bilgiye sahip olabilirsiniz. Aşağıdaki Karacaoğlan örneği, edebiyat derslerinde yaygın olarak öğretilen koşma örneklerinden biridir.
Vara vara vardım ol kara taşa,
Hasret ettin beni kavim kardaşa,
Sebep ne gözden akan kanlı yaşa,
Bir ayrılık, bir yoksulluk, bir ölüm
Yukarıda örnek olarak verilen koşma türü daha uzun olup, şiirin belli bir kısmına yukarıda yer verilmiştir. Karacaoğlan örneğinde ayrılık ve sitem teması işlenmiştir. Buna benzer onlarca örneğin Türk Halk Edebiyatı'nda yer aldığını görebilirsiniz.
Türk Halk Edebiyatında birçok koşma türüne rastlayabilirsiniz. Bu eserlerin hangi döneme dayandığı da merak edilen konular arasındadır. İslamiyet öncesi Türk edebiyatı örneklerinde dahi koşma türünde yazılmış eserler vardır. Koşuk adı verilen bu eserler o dönemde bayramlarda söylenirdi. Bunun yanında 11. YY'da Kaşgarlı Mahmud tarafından yazılmış olan Divan-ı Lügatüt Türk eserinde koşuk manzumunun örneklerine rastlamanız mümkündür. Koşma türü günümüze kadar da Türk Halk Edebiyatının en sık kullanılan nazım biçimlerinden biri olarak yerini almıştır.
